Doğu Cephesinde Ermenilerle Savaş

Rusya'da 1915'de çıkan ihtilâl Çarlık rejimine son verdi. Çarlığın yıkılması üzerine Kafkasya'nın güneyinde Eriven, Gümrü, Kars çevresinde bir "Ermeni Devleti" kurulmuştu. Ermeni Devletinin başına Türk düşmanı olan "Taşnak Partisi" geçmişti. Ermeniler, Türkiye'nin içinde bulunduğu güç durumdan faydalanarak, büyük bir Ermenistan kurmak istiyorlardı. Mondros Ateşkesi'nden sonra, İtilâf Devletlerinden yardım gören Ermeniler sınır boylarında bulunan Türkleri kütle halinde öldürmeğe başladılar. 1920 yılında da Ermeni zulmü dayanılmaz bir hale gelmişti. Büyük Millet Meclisi Hükümeti Doğu bölgesinde seferberlik ilân etti. Meclis Başkanı Mustafa Kemal, 15. Kolordu Komutanı Kâzım Karabekir Paşa'yı Doğu Cephesi Komutanlığına atadı.

Ermeniler, 18 Haziran 1920 tarihinde saldırıya geçerek Oltu çevresini istilâ ettiler. Buna karşılık 28 Eylülde saldırıya geçen Türk Ordusu zaferler kazandı. 30 Ekim'de Kars; 7 Kasımda da Gümrü işgal edildi. Ermenilerin barış istemeleri üzerine görüşmeler başladı. 3 Aralık 1920 tarihinde Gümrü Antlaşması imzalandı.

Gümrü Antlaşması, Mi1lî Hükümetin yaptığı ilk antlaşmadır. Bu antlaşma askerî bir başarı sonucunda imzalanmıştır. Ermeniler bu yenilgiden sonra Türklere zarar veremeyecek hale geldiler. Artık Türk toprakları üzerinde bağımsız bir Ermenistan Devleti kurulması umudu tamamen kırılmış ve Ermeni sorunu ortadan kaldırılmış oldu.